فرەتر کوردیی پەهڵەیی بژناسێمن – بەش سێیم / ئەسرین کەۊر

📄بەش سێیم

✍️👤ئەسرین کەۊر

لینک بەش یەکم

لینک بەش دۊەم

یەکێ ئەژ گیچەڵەل ئێمەێ گەل کورد، ئڵاڵە دە مەڵڤەنەل خوارین ڕووژهەڵات کوردستان (ئیلام و کرماشان و…) یەسە کە خەڵک فرە بایەخ ڤە کوردی نیسەنن نەێن. هەڤەجەو ک هەم دەناو ماڵ و بازار و دەبستان و هەرجاێ ترەکێ ک دەناوێ ژیێمن، ڤە کوردی قسە بکەرێمن، هەمیش دە شەبەکەل دنیاێ مەجازی جوور ئینستاگرام و ڤاتساپ و فەیسبووک و… ک ئمڕوو یەکێ ژە ڕێیەل باو پەێڤەنی‌گرتن ڤەگەرد یەکترەکییە و فرە برەۊ دێرێ، ڤە ڕێنیس کوردی بنیسنێمن تا بتۊنێمن زۆن داڵکیی خوەمۆن پاراستە و ئێڤەت بکەرێمن و نەێلێمن ئەژناو بچوو. مردن زۆن داڵکی دووە مدوو ئەژناو چیین ژناسنامە و فەرهەنگ چەن هزار ساڵەێ ئێمە. ڤەسنگ یە، مێیا فرەتر ڤیردار زۆن داڵکیی خوەمۆن بووێمن و یە خەسپەن (وەزیفەێ) گردمۆنە.

ئمکە بڕێ ترەک ئەژ وشەل کوردیی پەهڵەیی ڤەگەرد یەکترەکی بژناسێمن:

 ئڵاژەنن = دراز کردن، خواباندن

ئڵاژیاێە = درازکشیده، خوابیده

ئڵاڵە، ڤە تایبەت = به‌خصوص، به‌ویژه

ئڵاوردن = ١- برآوردن، بالابردن ٢- قی کردن، استفراغ، بالاآوردن ٣- دایره‌وار بُریدن

ئمداڵ، ئمداڵەکێ، ئێمداڵ، ئێمداڵەکێ = سپس، آنگاه، بعد

ئمڕوو، ئێمڕوو = امروز

ئوورە = آنجا

ئە، ئەرێ = بله، آری

ئەرم، ڤەرم = برایم، برای من (حالت مخفف‌شده‌ و تلفظ دیگری از «ئەرام» یا «ئەڕام» است)

ئەر، ئەگەر = اگر

ئەڕاقەنن، ئەڵڕاقەنن = ربودن، قاپیدن، دزدیدن و دررفتن

ئەژ ، ئژ، ژە = از

ئەژیەدما، ئەژیەۊدما، ئەژ یە ئەۊ دما= از این پس، از این به بعد

ئەڵ = بر، روی، به، در، پیشوند فعلی (در جمله معانی مختلفی پیدا می‌کند)

ئەڵ باو = طبقِ، هم اندازه، شایانِ

ئەڵ بێز داێن = دلزده‌شدن، بیزارشدن از چیزی (دا ئەڵ بێزم = از آن دلزده شدم)

ئەڵپلیاێن، پلیاێن = برگشتن، به سمتی پیچیدن، ازجا دررفتگی (مثل رگ‌به‌رگ شدن)، تغییر مسیر

ئەڵپووقیا، پووقیا = خشمگین شد، تندی کرد، ترکید

ئەڵپەڕکە = رقص، دست‌افشانی و پایکوبی

ئەڵترازیا، ئەڵترازگیا = از جایش دررفت، جهید، از هم در رفت، از جای خود پرید

ئەڵتلیشەنن، تلیشەنن = پاره پاره کردن، چاک زدن، دریدن، به کلی بریدن

ئەڵتەکەن = ۱ـ از محل دوخت پاره کرد، چاک زد، متلاشی کرد ۲ـ تکان تکان داد، تکانید