📙مییهێ سییه
✍️ئیتالو کالوینو
✍️ههلگهردانێگ له دوکتور سیرووس قامشلوو
شاری بۊ و مەردمانی گشت دز بۊن . شەو لە شوون نان خواردن، هەر کەسی دەسەکڵیلەیل و چراخێ هەڵگردیا و ئەڕای دزی لە ماڵ هاوسا دیادە دەیشت. دەم شەوەکیان وە دەس پڕ هاتیادەو ناو ماڵەگەێ خوەێ ک ئەویشە دزی چۆی خوەێ داۆیدەیە تالان.
لەێوا بیە ک گشت وەل یەکەو وە خوەشی و خاسی گوزەران کردیان. ئەڕاێ یە ک هەر کەسێ کە ئەو یەکی دزی کردیاد و ئەویەکیش لە یەێ دزیا، وەێ جوورە بێ ک ئاخرێ گل خواردیا و لە ئەوەڵی دزی کردیا
«بێە و بسان» و سەنین و فروتن لەێ شارە هەم ئێ جوورە بی. هەم لە لاێ بفرووشەیل و هەم لە لاێ بسێنهیل. دەوڵەتیش لەێ ناوە بەش خوەێ گردیا و تەڵەکەێ مەردم کردیا و مەردمیش هەم زوور خوەێان دیان ک سەر دەوڵەت بخەڵەتنن، شیرە بماڵن و مشیتانیش وا نەود و چشتی لە ئەو بانەیلە بکیشنەو خوار. ئەڕاێ یە لە ئێ شارە، ژیان وە خوەشی و خاسی چیادە ڕییەو . نە کەسێ فرە دەوڵەمەن بی و نە کەسێ فرە دەس نەچۆی و نەێار بی
یە رووژێ ، پیاێ ساق و کردار خاسێ، ڕیێ کەفتە ئەو شارە. لەورە نیشتەجی بی. ئەلبەت ئیمە چەن و چۆینی نیەزانیم . شەوەیل لە جی یە ک چراخ و دەسەکلیلەیلێ هەڵگڕی و بکەفێە ناو کۆچەییل وە دزی، شامەگەێ خواردیا و سیگارێ کیشیا و نیشتیا ڕومان خوەنین. دزەیل هاتیان و دیان چراخ ماڵەگەێ ترۊسکەێ تیەی، چیانە ڕییەو.
تا یە ک مەردمەیل دین بایەس سەرهساو ئێ پیاێ خاسە بکەن و وە پی بۊشن ک خوەێ ئەگەر وە دزی نیەچوو ، حەق نەێرێ گیرگرفت ئەڕاێ باقی مهردم دروس بکەێ . وەختێ شەو لە ماڵ وە دەر نیەچوو، یانێ ماڵ مناڵێ تر سەر بێ شام نەنەو و سەواێ رووژ چشتێ ئەڕاێ خواردن نەیرن.
ئێ پیاێ خاسە ئەگەر وەێتەورە سەرهساو بوو، دی چشتێ ئەڕاێ وەتن نەێرێد و ئێواران ک لیڵە زوەی گڕی ئەۊیش لە ماڵ دەیدە دەیشت و هە ئەوجوورە ک لە لێ تواستۊن دەم شەوەکیان تیەێدەو ماڵ ئەلبەت ئەۊ دزی نیەکردیا ، ئاخە پیاێ ساق و ساڵهانێ بی .
چیاد بان پیهڵەگەێ ناو شار و نیشتیاد و چیین ئاو چەمەگە نووڕیا و هاتیادەو ماڵ و دیا ک لە ماڵەگهێ دزی کریاس .
هەفتەێ نەکیشا ،ئێ پیاێ خاسە، دار و نەدارێ لە دەس چی و چشتی ئەڕاێ خواردن نەیاشت و ماڵەگەێ پاکاماڵ کردۊن . ئەڵبەت تەخسیر خوەێ بی ! ئیوە وەێجوورە فکر نیەکەین؟ گیچەڵ لە جی تر بی ، یەی وە ئێ حاڵ حکایەتە گشت گرفتار کردۊد !! ماڵەگەێ پاکاماڵ کردۆین بێ ئەوەێکە خوەێ پۊشی لە کەسی بیەزێ . ئەڕاێ یە بی ک یە نەفەرێ لەێ مەردمە ک شەو چیا دزی لە ماڵەیلێ تر ، شەوەکی ک هاتیادوە، دیا ماڵەگەێ خوەێ دەژە ، بەڵی ماڵێ کە بایەد ئێ پیاێ ساق و خاسە بچیادە ئەورە و لە لێ دزی بکردیا دەژ مەنیا.
ئەڕاێ یە بی ک ئەوانەێ ک دز نیەچیا ماڵێان ، کەم کەم وەزیان خاسترەو بی و ئەوانەێ ک چیانە دزی وە ماڵ خت خالی ئی پیاگە ، وەزیان خەراوترەو بیا.
یەواش یەواش ئەوانە ک وەزیان خاسەو بی و ئەڕاێ گەیشت و گوزار چیانە بان پیهڵەگە، دین ک ئەگەر وەێتەورە بچووە ڕیەو، وەێ زۊ هەرچێ دێرن لە دەس چوود . کەفتنە فکر ک ” پۊلی بەنە ئەوانە ک فەقیرترن تا لە جی یانەیش بچنە دزی! قەرارداد بەسین و هەقمزیان مالووم کردن . ئەلبەت ئی مەردمە بنکول خوو دز بین و لەێ باوەتیشە هەم کلاو نیانە سەر یەکتر و هەر کامیان لە ئەو یەکی چشتێ کیشیا بان و ئەویەکیش لە ئێ یەکی چشتێ دزیا.
هە لەیوا ک ئێجوورە قەراردادەیلێ ها ناو زاتیان، ئەوانە کە فەقیر بین، فەقیرترەو بین و ئەوانە ک ماڵدار و دارا بین، پۊلدارترەو بین .
بڕیگیش ئەوقە پۆیلدارەو بین ک دی نە خوەیان موختاج دزی بۊن و نە هەوەجەێان کەفتیا ک کەسێ تر ئەڕاێان دزی بکەێ . وەلی گیچەڵ لەێرە بیە ک ئەگەر خوەیانیش دەس لە دزی بکیشیان، فەقیرەو بیان. ئەڕایە ک فەقیرەیل لەلێان دزی کردیان.
وەێ بونە پۊلدارەیل کفتنە فکر یە ک ئایەمەیل فەقیر بان ماڵێان لە ئایەمەیلێ فەقیرتر ک دزی کەن بپاریزن و لەێوا بی ک ئدارەی پولیس وە دی هات و زندان و بەنیخانەیش کەفتە ڕی.
لەێوا بیە ک چەن سال لە شوون هاتن ئی پیاێ ساف سایق و ساڵهانە ، مەردم دی لە دز و دزی و دزیان باسێ نیەکردیان . ئەلان دی باسەیل لە دارا و نەیار بی . تەنیا پیای دروسکار و ساف سایق ، هە ئەو پیاگە بی ک ئیمەیش نەفامیمن ئەرای چە هاتە ئی شارە و ئەلبەت کەمێ لە شوون هاتنێ لە وەرسی و نەیاری مرد.
سەرچاوە: هەفتەنامەی سدای ئازادی
